Afgelopen maart heb ik op Erve Eme in Zutphen aan de vrijwilligers van dit prachtige erf een workshop naaldbinden mogen geven. Heel erg leuk om te doen! Kort daarop kwam de vraag of ik dat niet nog eens kon doen, maar dan elders. Nou ja, graag! Nu het drukke marktseizoen achter de rug is ben ik spijkers met koppen aan het slaan en krijgt de volgende workshop vorm; pakketje met materialen, hoe ver is het, wat breng ik voor lekkers mee bij de thee… 😉
Mocht je nou denken: ‘Dat lijkt me ook leuk… Dat boekje is aardig, maar ik krijg het net niet onder de knie.’ Of ‘Ik heb geen idee waar je het over hebt maar wil het graag leren want ik werk zo graag met wol’. Of wat dan ook maar.. Stuur dan een mail, dan kunnen we kijken wat ik voor je kan doen.
Wild Color, the complete guide to making and using natural dyes
Auteur: Jenny Dean
Revised and upodated edition, 2010
Wat een geweldig boek is dit!
Hij lag hier al enige tijd op de plank, ik had nog geen tijd gehad om me er echt in te verdiepen. Maar de laatste keer dat ik verfde liep iets niet zoals verwacht en ben ik er eens in gaan neuzen. Ken je dat feest der herkenning gevoel? Nou, dat dus.. En veel meer.
Dean begint met een uitgebreide Introduction waarin ze verhaalt over het verven door de eeuwen heen. Beginnend met een voorzichtige link tussen rotstekeningen en het kleuren van textiel, door naar de eerste archeologische vondsten van c. 6000 jaar geleden. Van India, China, Noord Afrika en Zuid Amerika door de eeuwen heen naar Noordwest- Europa in de middeleeuwen. De opkomst van de gilden en de opening van diverse zeeroutes tot de ontdekking van synthetische verf. Daarna beschrijft ze diverse bronnen van verf, insecten, planten en slakken en hun geschiedenis.
Na de introductie is het tijd voor een meer praktische insteek. In Dying Techniques gaat het over gereedschappen, de ph waarde van het water, keuze van materialen om te verven (dierlijke materialen zoals wol, en plant zoals linnen en katoen). de voorbereiding van je stof en verfbad, verschillende soorten van voorbeitsen en nabeitsen, verschillende soorten verfmethoden (warm en koud bijvoorbeeld) en tot slot een aantal recepten voor indigo en wede.
Het derde deel van het boek, The dye plants, noemt tenslotte verschillende planten. Hoe ze te verbouwen en te oogsten en hoe ermee te verven.
Het verven met natuurlijke verfstoffen is een complex verhaal. Misschien niet moeilijk, maar wel een verhaal met heel veel verschillende factoren die allemaal invloed hebben. Dean geeft mijn inziens een goed overzicht van al die factoren en hoe je die in je voordeel kan laten werken. Ik heb nog nooit zo’n compleet en handzaam boek gezien.
Enige noot die ik hier plaatsen kan is voor de historische verver in het kader van de authenticiteit : bepaal zelf of de plant of andere bron gepast is voor je tijd die je wilt uitbeelden.
Het was in het voorjaar, dat ik kennismaakte met Ilja en Spike. Waar het begon bij Ilja, die graag een vroegmiddeleeuwse jurk wilde, bleef Spike niet lang achter. Toen me ook nog duidelijk werd dat ze in deze kleding gingen handfasten werd het wel heel bijzonder. Hieronder het resultaat. De sierraden van zijn van Ilja en Spike zelf, beenwindsels, vossen, leerwerk en schoenen zijn ook niet van mij. Maar verder… Wat fijn om zo’n leuk stel te mogen kleden!
Door verhuizingen afgelopen jaren heb ik een tijdje zonder eigen verfplek gezeten. Maar nu, gesetteld op een vaste plek, heb ik er weer een in kunnen richten. In de jungle van de tuin en met eindelijk een doel voor een stel overtollige grindtegels heb ik afgelopen weekend geverfd in mijn gloednieuwe joekel van een ketel. Fijn!
Het doel was groen. Ik was al een paar keer het verven met rietpluimen tegengekomen, en erg onder de indruk van de prachtige groene kleur die dat opleverde. Dus de week ervoor geplukt en dit weekend ermee aan de slag. Ik nam de rietpluimen, natte lap wol en aluin samen in de ketel en begon te stoken. Er gebeurde pas wat bij 85 graden, ineens kleurde het water paars en begon kleur af te geven. De lap ging in circa een uur van wit naar geel naar geelgroen. Aardig, maar niet naar tevredenheid. Als ik het stuk van Distelpluis lees, die succesvol met rietpluimen verfde, heb ik veel meer nodig. Iets voor een volgende keer. Plan is om dan de rietpluimen in een kleine koperen ketel op het gasfornuis tegen kookpunt aan te houden, zo’n 1,5 uur. En dan te zeven en een verfbad maken, ben erg lang bezig geweest met het losplukken van stukjes rietpluim.
Ik had als back up al een bos boerenwormkruid, ijzersulfaat en guldenroede. Vrolijk verder de guldenroede en wat ijzer. Uiteindelijk 3 lappen geverfd, twee zijn licht appelgroen geworden en de laatste, heeft er een hele nacht in gelegen, zit wat tegen legergroen aan. Ik ben wel tevree. Zeker met het resultaat, maar helemaal met de fijne waterdichte ketel en een goede stookplek met veel trek.
Onder re-enactors van de vroege middeleeuwen staan deze petten bekend als Friese petten (of Ger’s petten), 3 verschillende soorten hoofddeksels, gevonden in Noord Nederland en gedateerd in de vroege middeleeuwen. Vorig jaar besloot ik me hieraan (de reconstructies dus) te gaan wagen. Ik nam de patronen over van Ger en ging ermee aan de slag. Maar naast het creatieve aspect zijn er natuurlijk ook historische vragen. Gelukkig is daar dan het boek van Chrystel Brandenburgh, archeologe uit Leiden, die veel onderzoek doet naar de vroeg middeleeuwse textielvondsten uit onze streken.
Het noordelijk kustgebied van Nederland wordt al bewoond sinds de vroege ijzertijd. Om zich te beschermen tegen het water bouwde men terpen (of wierden), heuvels die naarmate de jaren verstreken groter en hoger werden. Begin 20ste eeuw zijn veel van deze terpen afgegraven. Men groef recht naar beneden, dwars door diverse lagen heen, wat later het nauwkeurig dateren een stuk lastiger maakte. Als er geen C14 methode toegepast is, is de datering erg ruim: 600-900. Door de zuurtegraad van de grond heeft op textielgebied alleen wol het overleefd.
Er zijn tot nu toe 6 hoofddeksels te definieren.
De pillbox pet Vindplaats: Leens, provincie Groningen
Datering: 600-900 (geen C14)
Materiaal: wol, gebroken diamantkeper, 13 x 12 draden per cm
Kleur: geen analyse gedaan
Afmetingen: omtrek 51 cm
Onderdelen: 3
Bijzonderheden: de draad is lichter van kleur, en de rand bevat een decoratieve steek
Pillbox uit Leens
Decoratieve steek aan de rand
Detail steek
De Berg Sion kap
Vindplaats: terp Berg Sion, Dokkum, provincie Friesland
Datering: 568-651 n. Chr.
Materiaal: wol, gebroken diamantkeper, 14 x 11 draden per cm
Kleur: natuurlijk bruin en nog donkerder geverfd (bruin of zwart), de draad niet
Afmetingen: 40 xc23 cm
Onderdelen: 3
Bijzonderheden: de draad is ongeverfd (contrast), zelfde decoratieve steek als de pillbox uit Leens
Kap Berg Sion
Mogelijkse draagwijze kap berg Sion
De pet uit Aalsum Vindplaats: Aalsum, provincie Friesland
Datering: 600-900 (geen C14)
Materiaal: wol, diamantkeper, 10 x 8 draden per cm
Kleur: onbekend
Afmetingen: onbekend
Onderdelen: 4, ook 4 verschillende soorten stof
Bijzonderheden: duidelijke herstelwerkzaamheden. Gebruikte steken zijn de whipstitch (overhandse steek), running stitch (rijgsteek) en de blanket stitch ( festonsteek).
Aalsum, origineel: collectie Fries Museum
Whipstitch
Runningstitch
Blanket stitch
De pet uit Rasquert
Vindplaats: Rasquert, provincie Groningen
Datering: 800-900
Materiaal: wol, diamantkeper, 17 x 9 draden per cm
Kleur: onbekend
Afmetingen: onbekend
Onderdelen: zover bekend 4
Bijzonderheden: decoratieve steek rondom de top met rode draad, de zoom is genaaid met een overhandse steek waardoor twee draden zijn gehaald.
Rasquert pet. Origineel: collectie Groninger museum
Decoratie Rasquert pet
De pet uit Oostrum
Vindplaats: Oostrum, provincie Friesland
Datering: 600-900
Materiaal: wol, diamantkeper, 14 x 12 draden per cm
Kleur: origineel een witte wol, geverfd een lichter rood (perzik, roze, zalm)
Afmetingen: onbekend
Onderdelen: zover bekend 3
Bijzonderheden: decoratieve steek zoals bij de pillbox en Berg Sion kap met een donkerrode draad. Herstelwerkzaamheden zichtbaar.
Oostrum, origineel: collectie Fries museum
De pet uit Leens
Vindplaats: Leens, provincie Groningen
Datering: 600-900
Materiaal: wol, diamantkeper, 12 x 9 tot 8 x 7 draden per cm
Kleur: onbekend
Afmetingen: onbekend
Onderdelen: 3
Bijzonderheden: 3 verschillende stukken wol.
Leens, origineel: collectie Groninger museum
Reconstructies Gebaseerd op.. of geinpireerd door 🙂
Reconstructie is best een groot woord. Ik heb niet dezelfde steken of stoffen gebruikt om zo dicht mogelijk bij het origineel te komen. Meer, gebaseerd op.. En wat praktische aanpassingen. Zo zijn alle petten gevoerd, hetzij met wol hetzij met linnen. Dat zit prettiger, steviger en ik denk dat het de levensduur wat verlengd. Van de 3 modellen hieronder heb ik er inmiddels aardig wat, in diverse kleuren. Er zijn verschillende manieren om ze te dragen, wat ze nog leuker maakt.
Aalsum, origineel: collectie Fries Museum
Rasquert pet. Origineel: collectie Groninger museum
Oostrum, origineel: collectie Fries museum
Bronnen:
– Brandenburgh, C., Clothes make the man, Early medieval textiles from the Netherlands, Leiden University Press, 2017.
– website: Journal of archaeology in the low countries
Kennen jullie Sonia Singh? Ze is van Tree Change Dolls. Ze upcycled vergeten en beschadigde poppen en geeft ze een nieuw poppenleven. Prachtig om te zien! Ze heeft flimpjes op youtube, tumblr pagina, een facebook pagina, echt leuk om eens te kijken.
Ik was al even met haar werk bekend en vond het erg mooi wat ze deed, maar voor mij, ach, ik heb nog zoveel projecten liggen.
Maar een combinatie van verschillende factoren, een internetonderzoek voor werk, een paar gelezen artikelen, mijn eigen dochter, het feit dat ik zelf veel met dit soort poppen speelde, maakte dat ik me omdraaide enige tijd geleden in de kringloop, en uit de bak barbies twee naakte dames uitkoos en meenam.
Voor
Zonder..
Na
Sonia is heel open over haar methodes en werkwijze, en ook elders op het www kun je van alles vinden over hoe deze poppen te restylen, make underen of upcyclen.
En tot nu toe is het erg eenvoudig. De make up haal je eraf met nagellak remover. Ik heb inmiddels ontdekt dat de goedkoopste (met de meeste aceton) het beste werkt. Twee kleine watjes op de ogen leggen, voorzichting wrijven en je komt meteen een heel eind. Probeer niet meteen alles in een keer weg te vegen, dat levert vooral een hoop gesmeer op. Ook lippen krijg je hier normaal mee, hoofdje even samenknijpen zodat je er goed bij kan.
Haar was bij mij een kwestie van wassen, conditioner erin en uitkammen. Goed heet water schijnt te helpen bij kroesend haar, maar dat heb ik nog niet getest.
Voor.
Ontdaan van make up. Acuut veel vriendelijker.
Na.
Met kleding, even truitje gebreid.
En dan een nieuw gezichtje. Dat is even gedoe en zoeken naar juiste grote. Ik gebruikte acrylverf en een klein penseeltje. Mooie is, ben je niet tevree, dan begin je zo opnieuw. Afwerken met een acryllak als je klaar bent, de matte variant.
En dan de kleertjes!
Op mijn pinterest bord Oh Dolly II (Oh Dolly is voor de waldorfpoppen) staan allerlei tips en trucs, daar is het makkelijk zoeken naar patroontjes.
Deze zijn mijn eerste twee poppen. Inmiddels heb ik me aan een drietal echte Bratz gewaagd, via marktplaats aangeschaft. Gisteren voor het eerst oogoo gemaakt om schoenen mee te vormen, wat erg leuk was, ware het niet dat alles onder het maismeel zat… Wanneer af volgen foto’s!
Productcategorieën in de webshop
Vikingkleding: een praktische gids. Een boek vol informatie over het maken van en de herkomst van Viking kleding. Meteen bestellen? Dat kan hier.
Van alles over, van en met natuurlijke materialen, soms hand in hand met de geschiedenis
Hallo en welkom, ik ben Rian. Ik vlecht met wilgen & biezen en snij in hout, ik schrijf graag, vilt en borduur, lees en wandel, yoga wel eens wat en hou van het goede leven. Ik doe ook aan levende geschiedenis van de vroege middeleeuwen. Dit is mijn site.
In de webshop vind je wol en linnen stoffen, garen en (historisch) naaigerei, DIY pakketjes weven en naaldbinden.
Daarnaast geef ik graag workshops zoals mandenvlechten, naaldbinden en vilten.
Je kunt me vinden op een aantal (historische) evenementen in Nederland en soms ook daarbuiten. Check daarvoor de kalender.
Voor vragen of bijzondere bestellingen, mail naar info@skapacrafts.nl.