Onder re-enactors van de vroege middeleeuwen staan deze petten bekend als Friese petten (of Ger’s petten), 3 verschillende soorten hoofddeksels, gevonden in Noord Nederland en gedateerd in de vroege middeleeuwen. Vorig jaar besloot ik me hieraan (de reconstructies dus) te gaan wagen. Ik nam de patronen over van Ger en ging ermee aan de slag. Maar naast het creatieve aspect zijn er natuurlijk ook historische vragen. Gelukkig is daar dan het boek van Chrystel Brandenburgh, archeologe uit Leiden, die veel onderzoek doet naar de vroeg middeleeuwse textielvondsten uit onze streken.
Het noordelijk kustgebied van Nederland wordt al bewoond sinds de vroege ijzertijd. Om zich te beschermen tegen het water bouwde men terpen (of wierden), heuvels die naarmate de jaren verstreken groter en hoger werden. Begin 20ste eeuw zijn veel van deze terpen afgegraven. Men groef recht naar beneden, dwars door diverse lagen heen, wat later het nauwkeurig dateren een stuk lastiger maakte. Als er geen C14 methode toegepast is, is de datering erg ruim: 600-900. Door de zuurtegraad van de grond heeft op textielgebied alleen wol het overleefd.
Er zijn tot nu toe 6 hoofddeksels te definieren.
De pillbox pet
Vindplaats: Leens, provincie Groningen
Datering: 600-900 (geen C14)
Materiaal: wol, gebroken diamantkeper, 13 x 12 draden per cm
Kleur: geen analyse gedaan
Afmetingen: omtrek 51 cm
Onderdelen: 3
Bijzonderheden: de draad is lichter van kleur, en de rand bevat een decoratieve steek
De Berg Sion kap
Vindplaats: terp Berg Sion, Dokkum, provincie Friesland
Datering: 568-651 n. Chr.
Materiaal: wol, gebroken diamantkeper, 14 x 11 draden per cm
Kleur: natuurlijk bruin en nog donkerder geverfd (bruin of zwart), de draad niet
Afmetingen: 40 xc23 cm
Onderdelen: 3
Bijzonderheden: de draad is ongeverfd (contrast), zelfde decoratieve steek als de pillbox uit Leens
De pet uit Aalsum
Vindplaats: Aalsum, provincie Friesland
Datering: 600-900 (geen C14)
Materiaal: wol, diamantkeper, 10 x 8 draden per cm
Kleur: onbekend
Afmetingen: onbekend
Onderdelen: 4, ook 4 verschillende soorten stof
Bijzonderheden: duidelijke herstelwerkzaamheden. Gebruikte steken zijn de whipstitch (overhandse steek), running stitch (rijgsteek) en de blanket stitch ( festonsteek).
De pet uit Rasquert
Vindplaats: Rasquert, provincie Groningen
Datering: 800-900
Materiaal: wol, diamantkeper, 17 x 9 draden per cm
Kleur: onbekend
Afmetingen: onbekend
Onderdelen: zover bekend 4
Bijzonderheden: decoratieve steek rondom de top met rode draad, de zoom is genaaid met een overhandse steek waardoor twee draden zijn gehaald.
De pet uit Oostrum
Vindplaats: Oostrum, provincie Friesland
Datering: 600-900
Materiaal: wol, diamantkeper, 14 x 12 draden per cm
Kleur: origineel een witte wol, geverfd een lichter rood (perzik, roze, zalm)
Afmetingen: onbekend
Onderdelen: zover bekend 3
Bijzonderheden: decoratieve steek zoals bij de pillbox en Berg Sion kap met een donkerrode draad. Herstelwerkzaamheden zichtbaar.
De pet uit Leens
Vindplaats: Leens, provincie Groningen
Datering: 600-900
Materiaal: wol, diamantkeper, 12 x 9 tot 8 x 7 draden per cm
Kleur: onbekend
Afmetingen: onbekend
Onderdelen: 3
Bijzonderheden: 3 verschillende stukken wol.
Reconstructies Gebaseerd op.. of geinpireerd door 🙂
Reconstructie is best een groot woord. Ik heb niet dezelfde steken of stoffen gebruikt om zo dicht mogelijk bij het origineel te komen. Meer, gebaseerd op.. En wat praktische aanpassingen. Zo zijn alle petten gevoerd, hetzij met wol hetzij met linnen. Dat zit prettiger, steviger en ik denk dat het de levensduur wat verlengd. Van de 3 modellen hieronder heb ik er inmiddels aardig wat, in diverse kleuren. Er zijn verschillende manieren om ze te dragen, wat ze nog leuker maakt.
Bronnen:
– Brandenburgh, C., Clothes make the man, Early medieval textiles from the Netherlands, Leiden University Press, 2017.
– website: Journal of archaeology in the low countries
