Banner ambachtenmarkt, te Amersfoort
Met de ambachtenmarkt op de Schothorst (Middeleeuws Erf De Bergkamp) in het vooruitzicht ontstond het plan om eens wat anders te gaan doen; een soort miniworkshop Birka petjes maken. Echte viking mutsen.
Het patroon was er al en stof en garen genoeg, geen punt. Nog even een kleine handleiding. Maar dan kan ik het toch niet laten om er wat dieper in te duiken. En dan komt er ineens info boven water wat ik eigenlijk niet had zien aankomen.
Laat ik beginnen bij het begin.
Birka is een van de belangrijkste en bekendste historische vindplaatsen als het gaat om archeologische vondsten uit het Vikingtijdperk. Het was een stad op het Zweedse eiland Björkö, met naar schatting zo’n 500 tot 1000 inwoners in haar hoogtij dagen. Tussen 750 en 975 was Birka onderdeel van een uitgebreid netwerk van handelsplaatsen die een duidelijk stempel hebben gedrukt op de ontwikkeling van Europa. Goederen vanuit heel Scandinavië, Finland, Centraal en Oost Europa werden hier verhandeld. De grootste opgravingen vonden hier plaats tussen 1871 en 1895, geleid door Hjalmar Stolpe. Hij ontgroef c. 1100 graven. Textielvondsten kenden toen nog weinig belangstelling. De textielfragmenten zijn later geanalyseerd door Agnes Geijer in 1938 en opnieuw door Inga Hägg in 1974 en 1986.
Hägg beschrijft in Fornvännen (Birkas orientaliska praktplagg, Inga Hägg, nr. 78, 204-223) dat er twee typen petten/ mutsen zijn gevonden. Type a, van het puntige soort (ander verhaal) en type B. Daarover schrijft ze, vertaald uit het Zweeds: Another hat, type B, was found in maybe six of the graves. This was rounded over the head and had decorated borders of drawn and spun silver wire. Dus niets over het gebruikte materiaal of de constructie. Zover mij bekend is er verder geen onderzoek naar gedaan. Wat volgt is een mooi verhaal over gelegde linken met in de hoofdrol een oude kit guide van een Zweedse re-enactmentgroep, een aantal musea met voorbeelden, vrij recente Zweedse klederdracht met ook zo’n petje en Oosterse invloeden.
Dat laatste blijkt interessant. In het Oosten is de ‘skull cap’ of ‘panel hat’ namelijk wel teruggevonden.
De graven van Moshchevaya Balka liggen hoog in de Caucasus. De vondsten worden toegedicht aan het Alanic cultuur, 8ste tot de 10de eeuw. De vindplaats lag in de buurt van de zijde route. Nu is het bekend dat Birka veel Oosterse invloeden kende, maar voldoende voor een petje zoals deze?
Ik kwam ook nog de Tollund man tegen. Dat is iets verder terug, IJzertijd, maar wel wat meer in de regio; Denemarken.
Dus, om even samen te vatten. Er is iets gevonden wat door de archeologen is aangeduid als een ronde, over het hoofd gevormde pet. Het is niet bekend hoe de constructie was. Uit dezelfde tijd is een eind verderop wel een dergelijk petje, met het patroon zoals nu in gebruik, bekend. Dichterbij in afstand ook, maar dan weer een aantal eeuwen eerder. Er is geen echt hard bewijs. Maar om nou te zeggen dat het absoluut niet kon…
Textiel archeologie. Ravensburgerpuzzels zijn er niks bij.
Door naar het praktische deel.
Wij maken een 4 panelen pet.
Zaak is om de panelen per twee aan elkaar te naaien. Je kan daarvoor de volgende steken gebruiken. De running stitch is historisch verantwoord, over de stiksteek bestaat wat discussie. De stiksteek is meer werk, maar ook steviger.
Daarna leg je de 2 x 2 panelen op elkaar en naai je ineens half rond.
Voor het mooi en de stevigheid leg je de binnennaden plat met een whipstitch.
Zoom leggen aan de onderkant. Daarvoor kun je ook de whipstich gebruiken.
Tadaa!
Optioneel: Een decoratief bandje, bijvoorbeeld een kaartweefband zoals in het voorbeeld. In Birka vond men redelijk wat posament. Dat is een versiering is gemaakt van zilver, brons of gouddraad. De draden zijn gedraaid om een stoffen kern, los of in met 2 in een spiraal. Ze werden in patronen of figuren gedraaid en op kleding genaaid.
Ik wens je een lekker warm hoofd toe 🙂
